Een zonnepark op landbouwgrond? Nee, een oplossing voor netcongestie!

Tijdens de raadsvergadering van 11 december 2023 is er een raadsvoorstel aangenomen om medewerking te verlenen aan de aanleg van een zonnepark en een hoogspanningsstation naast de A12. Betekent dit dat de SGP voor het opofferen van vruchtbare landbouwgrond is voor de opwek van zonne-energie? Integendeel, we hebben deze oplossing voor netcongestie juist positief beïnvloed door een amendement in te dienen om de agrarische sector te blijven beschermen.

Momenteel bevinden we ons in de energietransitie, waarbij we moeten overstappen op duurzame energiebronnen. Ook van de gemeente Montfoort wordt een bijdrage gevraagd, te meer omdat momenteel het verbruik veel hoger is dan de opwek. De eerste inzet is altijd zon-op-dak geweest, waar veel bedrijven ook bij willen helpen. Het probleem hiervan is echter de zogenaamde netcongestie: doordat het aanbod van elektriciteit op bepaalde momenten groter is dan de transportcapaciteit en afname van het net, zit het elektriciteitsnet ‘vol’ en kan er niet geleverd worden.

Nu is er een oplossing voor dit probleem in onze gemeente. Stedin, de netbeheerder, wil namelijk voorzien in de aanleg van een hoogspanningsstation, waardoor bedrijven met zon-op-dak weer aangesloten kunnen worden op het net. Dit kan echter alleen in combinatie met een bijbehorend zonnepark om energie op te wekken en batterijstation om energie op te slaan.  

De beoogde locatie voor dit project bevindt zich op een perceel langs de A12, naast de oprit Woerden, op de plek van de oude P+R. Dit betekent dat er een zonnepark op vruchtbare landbouwgrond moet komen. Is de SGP hier een voorstander van? Nee, dat zijn we nooit geweest. Sterker nog, in oktober 2023 hebben demissionair kabinetsleden Hugo de Jonge en Rob Jetten aangegeven dat er een verbod komt op het opofferen van agrarische gebieden voor de opwek van zonne-energie, waar we uiteraard blij mee zijn.

In het geval van dit project ligt het echter net iets anders. Het beoogde zonnepark heeft namelijk een zogenoemde dubbelfunctie: naast de opwek van energie blijft het perceel beschikbaar voor agrarische doeleinden, dus er kunnen nog steeds schapen lopen. In de praktijk betekent dit dat de zonnepanelen verder uit elkaar en hoger geplaatst zullen worden, zodat het vee ertussen en eronder kan blijven lopen en grazen. Deze zonnevelden met dubbelfunctie met agrarisch of natuur zijn wel toegestaan.

Ondanks de dubbelfunctie heeft deze constructie nog steeds niet onze voorkeur. Dit komt omdat de capaciteit en CO₂-opname van dit soort percelen nog steeds minder is dan van normale weilanden. Het is belangrijk dat goede grond wordt benut voor voedselproductie. Verder willen we de druk op de agrarische sector niet verder laten toenemen, want die is al hoog.

Hoewel er dus principiële bezwaren zijn, hebben we toch besloten het raadsvoorstel te steunen. Politiek is en blijft het afwegen van belangen. In dit geval zijn wij van mening dat het zonnepark en bijbehorend hoogspanningsstation juist een netto verbetering geven, vanwege de volgende redenen:

1. Zoals al gezegd, hebben we in Montfoort een opgave wat betreft het opwekken van (duurzame) energie, aangezien ons verbruik veel groter is dan onze opwek. Omdat de opwek van zon-op-dak stagneert, moeten we op zoek naar alternatieven.
2. Het hoogspanningsstation zorgt juist voor een verbeterde aansluiting van toekomstige initiatieven van zon-op-dak op het net. Met dit plan kunnen we daarom in de toekomst meer inzetten op zon-op-dak dan dat dat nu kan, zoals met zonnepanelen op boerenschuren.
3. Ook de lokale bevolking profiteert van de opgewekte zonne-energie. Door de inzet van wethouder Wim van Wikselaar en de raad komt er namelijk 50% lokaal eigenaarschap van de opgewekte energie, dus die energie is voor eigen gebruik.
4. De locatie van het zonneveld en het verdeelstation past beter langs de snelweg dan midden in de polder. Daarnaast komt er ook een extra fietspad, wat de infrastructuur binnenin de gemeente ten goede komt.
5. Het perceel krijgt een dubbelfunctie met energie-opwek en agrarische doeleinden, dus de landbouwgrond wordt in ieder geval nog voor een gedeelte benut.

In feite stemmen we dus niet voor een zonnepark, maar voor een hoogspanningsstation om de netcongestie op te lossen. Het zonnepark zit daar onvermijdelijk aan vast. Al deze overwegingen hebben de SGP er daarom toe gezet om in te stemmen met dit raadsvoorstel. Sterker nog, we hebben juist voor een verbetering van het voorstel gezorgd.

Om te waarborgen dat deze inzet niet de standaard wordt in onze gemeente, hebben we dit raadsvoorstel namelijk met succes geamendeerd. Hierin wordt er gerefereerd naar de zogenoemde zonneladder, geïntroduceerd door de SGP in 2021, die bestaat uit vier treden: zon op dak (trede 1), zonnevelden op niet-landbouwgrond zoals vervuilde grond (trede 2), zonnevelden met dubbelfunctie met agrarisch of natuur (trede 3) en zonnevelden op landbouwgrond (trede 4). Trede 4 wordt door het kabinet verboden en is daarom niet meer van toepassing in het te maken beleid.

In het amendement pleiten we voor het ‘on hold’ zetten van trede 3 van de zonneladder, zoals het beoogde zonnepark langs de A12. Dit houdt in dat we dit initiatief toestaan, maar dat we in de toekomst niet meer inzetten op de uitbreiding van zonneparken met dubbelfunctie op landbouwgrond. De SGP pleit juist voor het maximaal inzetten op trede 1 en 2 van de zonneladder. Verbeterde inzet op trede 1 kan gerealiseerd worden door de komst van het hoogspanningsstation. Voor trede 2 moet er gekeken worden naar de voormalige vuilstort op Mastwijk en een geluidswal met zonnepanelen langs de A12 bij Linschoten.

Al met al is onze inzet wat betreft zonne-energie niet verandert. De SGP blijft tegen het opofferen van vruchtbare landbouwgrond voor het opwekken van duurzame energie. We blijven juist pleiten voor met name zon-op-dak en opwek van zonne-energie op niet-landbouwgrond. Het is goed om te beseffen dat dit raadsvoorstel met een tegenstem van de SGP ook een ruime meerderheid behaald zou hebben. Als SGP hebben we het raadsvoorstel met het amendement juist positief beïnvloed, door weer op te komen voor de agrarische gemeenschap in onze gemeente.

Op deze manier hebben we zowel een constructieve bijdrage aan de opwek van duurzame energie in onze gemeente geleverd, als dat we de landbouwsector zijn blijven steunen. Stedin gaat het project nu verder ontwikkelen en een vergunning aanvragen, die tijdelijk van aard is. Men dient de grond na afloop van de vergunning weer in gezonde staat achter te laten, wat een goed vooruitzicht is. We zien daarom ook uit naar de uitvoering van de plannen.